en: see Image:Nederlandgodsdienst1849-en.PNG

de: siehe Image:Nederlandgodsdienst1849-de.PNG

nl: Gegevens in de kaart zijn afkomstig van de volkstellingsuitslagen, te vinden op www.volkstellingen.nl De kaart zelf is eigen werk.

Op gemeenteniveau is telkens met een kleur weergegeven welke godsdienstgroep er de meerderheid heeft: rood voor protestants, groen voor katholiek. Is deze meerderheid groter dan 66,66% (= 2/3 van de bevolking), dan is een donkere kleur gebruikt; is de meerderheid tussen de 50,0% en 66,66%, dan is een lichte kleur gebruikt. Er zijn zeven gemeenten blauw gekleurd: hier is geen van beide groepen in de meerderheid. In zes gemeenten zijn beide groepen ongeveer of precies even groot: Avenhorn (NH), Mijdrecht (Ut), Oegstgeest (ZH), Oudwulven (Ut), Portengen (Ut) en Stad Delden (Ov). De gemeente Tempel (ZH) is onbevolkt en daarom eveneens blauw gekleurd.

Ter aanvulling zijn ook de godsdienstenclaves weergegeven, allemaal katholiek in protestants gebied, voor zover deze niet blijken uit de (lichtere) kleur van de gemeente. Als enclave wordt beschouwd een dorp of groep van dorpen/buurtschappen volledig omringd door andersgodsdienstig gebied, met zelf in meerderheid een afwijkende godsdienst. Er zijn dertien enclaves weergegeven: in Groningen Kloosterburen / Den Hoorn; in Friesland Bakhuizen, Blauwhuis e.o., Buren (op Ameland), Roodhuis e.o. en Sint Nicolaasga; in Drenthe De Maten, Nieuw-Schoonebeek, Steenwijksmoer e.o., Zandberg en Zorgvlied; in Overijssel Slagharen; in Zuid-Holland Achthuizen e.o. (op Goeree-Overflakkee). Dorpen die weliswaar in de eigen gemeente afwijken qua godsdienst, maar grenzen aan of in de buurt liggen van een gebied dat dezelfde godsdienst heeft, zijn niet weergegeven. Uitzondering vormen Nieuw-Schoonebeek en De Maten, die weliswaar grenzen aan katholiek gebied in Duitsland, maar toch zijn weergegeven omdat Duitsland buiten de kaart valt. Na 1849 zijn in het zuidoostelijk veengebied van Drenthe, hoofdzakelijk door immigratie uit Duitsland, nog een aantal in meerderheid katholieke dorpen ontstaan: Barger-Compascuum, Barger-Oosterveld, Klazienaveen-Noord, Weiteveen en Zwartemeer.

Al met al bieden de volkstellinggegevens van 1849, doordat onkerkelijkheid toen nog haast niet bestond, een mooi overzicht van de godsdienstige achtergrond van de verschillende gemeenten en streken in Nederland. Duidelijk zichtbaar is de godsdienstgrens die dwars door Nederland van zuidwest naar oost loopt (grotendeels te herleiden tot de bestandsgrens tijdens het Twaalfjarig Bestand, 1609 - 1621), maar ook opvallend is het gemengde karakter van grote delen van Noord- en Zuid-Holland en Utrecht. De katholieken zijn hier, net als in de enclaves, nakomelingen van hen die tijdens de Reformatie vasthielden aan het 'oude geloof'.

I, Dimitri, rettighetsinnehaver av dette arbeidet, publiserer det herved under følgende lisenser:

Det tillates at dette dokumentet kopieres, distribueres og/eller modifiseres under retningslinjene som beskrevet i GNU fri dokumentasjonslisens, versjon 1.2 eller senere utgave utgitt av Free Software Foundation; med alle seksjoner, uten noen forsidetekster og baksidetekster. En kopi av lisensen er inkludert i avsnittet GNU Free Documentation License.http://www.gnu.org/copyleft/fdl.htmlGFDLGNU Free Documentation Licensetruetrue

	Denne filen er lisensiert under lisensen Creative Commons Navngivelse-DelPåSammeVilkår 3.0 Unported
	Navngivelse: I, Dimitri
	Du står fritt: til å dele – til å kopiere, distribuere og overføre verket til å blande – til å endre verket Under de følgende betingelsene: navngivelse – Du må kreditere verket på passende vis, lenke til lisensen og indikere hvorvidt det har blitt gjort endringer. Du kan gjøre det på enhver rimelig måte, men ikke på en måte som antyder at lisensgiveren støtter deg eller din bruk av verket. del på samme vilkår – Dersom du remikser, omarbeider eller på annen måte bygger på dette verket, må du kun distribuere resultatet under den samme eller en samsvarende lisens som denne.
	Dette lisensmerket ble lagt til filen som del av lisensoppdateringen av GFDL.http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/CC BY-SA 3.0Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0truetrue

Denne filene er lisensiert under Creative Commons Navngivelse 2.5 Generisk-lisensen

Navngivelse:

I, Dimitri

Du står fritt:

• til å dele – til å kopiere, distribuere og overføre verket
• til å blande – til å endre verket

Under de følgende betingelsene:

• navngivelse – Du må kreditere verket på passende vis, lenke til lisensen og indikere hvorvidt det har blitt gjort endringer. Du kan gjøre det på enhver rimelig måte, men ikke på en måte som antyder at lisensgiveren støtter deg eller din bruk av verket.

https://creativecommons.org/licenses/by/2.5CC BY 2.5 Creative Commons Attribution 2.5 truetrue

Du kan velge lisens etter eget valg.